Ο άγιος Νείλος εικονίζεται ολόσωμος και μετωπικός με ανοικτό ειλητό στο αρτιστερό του χέρι, ενώ με το δεξί απευθύνει χαιρετισμό προς τον προσκυνητή. Είναι ενδεδυμένος με ποδήρη ωχρό χιτώνα, σχεδόν ομοιόχρωμο μανδύα με κουκούλιο και λευκό αναλαβό. Προσωπογραφικά, εικονίζεται όπως ακριβώς ορίζει ο Διονύσιος εκ Φουρνά των Αγράφων στην Ερμηνεία του, δηλαδή ως γέρων μακροδιχαλογένης. Η αγιολογία δεν επαληθεύει το βαθύ γήρας του οσίου παρά μόνο το γεγονός ότι εκοιμήθη εν ειρήνη. Κατά τα παραδοτέα, ο όσιος ήταν κρατικός αξιωματούχος στην Κωνσταντινούπολη, όπου διαβιούσε ως έγγαμος με δύο παιδιά. Πολύ γρήγορα όμως ελκήθηκε από την μοναστική ζωή και για τον λόγο αυτόν έπεισε τη σύζυγό του να αφοσιωθούν όλοι στον μοναχισμό. Έτσι ο ίδιος μαζί με τον υιό του Θεόδουλο αποσύρθηκε για άσκηση στην έρημο του Σινά, ενώ η σύζυγός του με την κόρη τους σε γυναικείο προφανώς μοναστήρι. Στην έρημο ο όσιος διέπρεψε στη συγγραφή μοναστικών συγγραμμάτων. Η μνήμη του εορτάζεται από την Εκκλησία στις 12 Νοεμβρίου.