Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους φέρει τοιχογραφίες του 19ου αιώνα, κάποιες από τις οποίες αποτελούν επιζωγραφήσεις του παλαιότερου ζωγραφικού διακόσμου. Με τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και με μη καταστρεπτικό τρόπο, ανιχνεύθηκαν οι διάφορες φάσεις επιλεγμένων τοιχογραφιών στο καθολικό της Μονής, όπως αποτυπώνονται χωροταξικά στην παρακάτω κάτοψη. Οι μέθοδοι που εφαρμόστηκαν ήταν α) η υπέρυθρη ανακλαστοσκόπηση, β) η υπερηχητική τομογραφία και γ) η ηλεκτρομαγνητική τομογραφία. Επιλέγοντας τα σημεία ενδιαφέροντος εμφανίζονται τα αποτελέσματα της πρώτης μεθόδου ανάλυσης. Η υπέρυθρη ανακλαστοσκόπηση (IR) συμβάλει στην ανάδειξη των πιθανών μεταγενέστερων επεμβάσεων ή των μεταβολών του αρχικού σχεδίου και εφαρμόστηκε στην περιοχή από 1.6 έως 2.0 μm.
Test
Άγιος Συμεών ο Στυλίτης
Ο Άγιος Συμεών ο στυλίτης βρίσκεται σε τοιχογραφία της λιτής του Καθολικού της Ι.Μ. Παντοκράτορος. Τα δυο διαφορετικά ζωγραφικά στρώματα είναι εμφανή τόσο στο ορατό φάσμα όσο και στο υπέρυθρο, στο οποίο σημειώνονται επιπλέον στοιχεία του υποκείμενου στρώματος στον κίονα και πίσω από την κεφαλή του Αγίου.
Άγιος Πολύδωρος
Ο Άγιος Πολύδωρος ο Νεομάρτυρας, εικονίζεται σε τοιχογραφία του 1854 στη Λιτή του Καθολικού. Η υπέρυθρη ανακλαστοσκόπηση ανέδειξε το υποκείμενο ζωγραφικό στρώμα, που φανερώνει μια εντελώς διαφορετική διάταξη της τοιχογραφίας.
Άγιος Νικόλαος μυρίων
Ο Άγιος εικονίζεται ολόσωμος στο Καθολικό της Μονής. Από το μη καταστρεπτικό έλεγχο προέκυψε η ύπαρξη δεύτερου υποκείμενου ζωγραφικού στρώματος, το οποίο φέρει αρκετές διαφορές σε σχέση με την ορατή τοιχογραφία. Έντονες διαφορές εντοπίζονται στην κεφαλή του αγίου, στο ευαγγέλιο και στο χέρι που το κρατά καθώς και στο ιμάτιο κάτω από το ευαγγέλιο.
Άγιος Θεόδωρος ο Σταρτηλάτης.
Η υπέρυθρη ανακλαστοσκόπηση ανέδειξε την κατάσταση του υποκείμενου ζωγραφικού στρώματος, το οποίο παρουσιάζει τον Άγιο σε διαφορετική θέση από αυτή του ορατού φάσματος.
Υπερηχητική μικροτομογραφία 32-50MHz
Μέσω της υπερηχητικής μικροτομογραφίας, δύναται να αναδειχθεί η στρωματογραφία των τοιχογραφιών με μη καταστρεπτικό τρόπο χωρίς τη λήψη δείγματος. Στις μετρήσεις που παρουσιάζονται στις επόμενες εικόνες αναδεικνύονται όλες οι διεπιφάνειες μεταξύ των χρωματικών στρωμάτων και της προετοιμασίας. Το βάθος διείσδυσης, του κύματος, με κεντρική συχνότητα λειτουργίας από 32-50MΗz είναι της τάξης χιλιοστών, ήτοι είναι περατή η επιφανειακή φάση ζωγραφικής, οι υποκείμενες οποίες ανιχνεύθηκαν και μεταξύ των οποίων δεν υφίσταται στρώμα προετοιμασίας αλλά και το στρώμα προετοιμασίας.
Περιοχή σάρωσης με υπέρηχο συχνότητας 32-50MHz στο φωτοστέφανο της κεφαλής του Α. Θεοδώρου του Στρατηλάτου
Υπερηχητική μικροτομογραφία περιοχής η οποία δίδεται στην Error! Referencesourcenotfound.. Κάθετες τομές εκατέρωθεν της οριζόντιας τομής από ενδότερα στρώματα.
Περιοχή σάρωσης με υπέρηχο συχνότητας 32-50MHz στο φωτοστέφανο της κεφαλής του Α. Θεοδώρου του Στρατηλάτου
Υπερηχητική μικροτομογραφία περιοχής η οποία δίδεται στην Error! Reference source not found.. Κάθετες τομές εκατέρωθεν της οριζόντιας τομής από ενδότερα στρώματα.
Υπερηχητική μικροτομογραφία 32-50ΜΗz περιοχής η οποία δίδεται στην Error! Referencesourcenotfound.. Κάθετες τομές εκατέρωθεν της οριζόντιας τομής από την επιφάνεια.
Υπέρυθρη ανακλαστοσκόπηση από την περιοχή. Ταύτιση με την αντίστοιχη εικόνα μικροτομογραφίας δεξιά.
Υπερηχητική τομογραφία 7-18MHz
Υπερηχητική τομογραφία με συχνότητες λειτουργίας 7-18ΜΗz παρέχοντας τη δυνατότητα περατότητας σε μερικά εκατοστά, όπως περατότητα προετοιμασίας αλλά και περατότητα εναλλαγής υποκείμενου στρώματος ασβεστοκονιάματος.
Περιοχή σάρωσης με υπέρηχο συχνότητας 7-18MHz
Τομές και 3Δ τομογραφική απεικόνιση του προγενέστερου στρώματος στη διεπιφάνεια των χρωματικών στρωμάτων της υπερκείμενης εικόνας με το υποκείμενο φωτοστέφανο του ενδότερου στρώματος της παλαιότερης παράστασης του Α. Θεοδώρου του Στρατηλάτου, στην περιοχή
Σχέδια του Α. Θεοδώρου του Στρατηλάτου του προγενέστερου στρώματος στη διεπιφάνεια πρόσφυσης του υποκείμενου φωτοστεφάνου του ενδότερου στρώματος με τα υποκείμενα χρωματικά στρώματα
Σχέδια του Α. Θεοδώρου του Στρατηλάτου του προγενέστερου στρώματος υποκείμενα από το φωτοστέφανο του ενδότερου στρώματος! Καμία διαφοροποίηση στο ασβεστοκονίαμα στα 3-4cm βάθος
Αντίστοιχη περιοχή λήψης με την ευαίσθητη στην υπέρυθρη περιοχή κάμερας με την περιοχή του υπερηχογραφήματος στην εικόνα 65. Είναι εμφανής η αφενός με δυνατότητα απεικόνισης της υποκείμενης εικόνας, ωστόσο στην περιοχή του φωτοστέφανου δεν είναι δυνατή η περατότητα αυτής με την ΙΡ ακτινοβολία αφετέρου, γεγονός το οποίο ωστόσο συνέβει συμπληρωματικά με τον υπέρηχο των 7-18ΜΗz.
Παναγία η Παράκληση
Σε κόγχη της Λιτής παριστάνεται ολόσωμη, όρθια και μετωπική η Θεοτόκος. Η τοιχογραφία χρονολογείται το 1854. Στην υπέρυθρη ανακλαστοσκόπηση (IR) εμφανίζεται η παλαιότερη υποκείμενη τοιχογραφία.
Άγιος Γεώργιος
Υπερηχητική μικροτομογραφία 32-50MHz
Μέσω της υπερηχητικής μικροτομογραφίας, δύναται να αναδειχθεί η στρωματογραφία
των τοιχογραφιών με μη καταστρεπτικό τρόπο χωρίς τη λήψη δείγματος. Στις
μετρήσεις που παρουσιάζονται στις επόμενες εικόνες αναδεικνύονται όλες οι
διεπιφάνειες μεταξύ των χρωματικών στρωμάτων και της προετοιμασίας. Το βάθος
διείσδυσης, του κύματος, με κεντρική συχνότητα λειτουργίας από 32-50MΗz είναι
της τάξης χιλιοστών, ήτοι είναι περατή η επιφανειακή φάση ζωγραφικής, οι
υποκείμενες οποίες ανιχνεύθηκαν και μεταξύ των οποίων δεν υφίσταται στρώμα
προετοιμασίας αλλά και το στρώμα προετοιμασίας.
Περιοχή σάρωσης με υπέρηχο συχνότητας 32-50MHz.
